Chine un haut responsable met laccent sur le développement de haute qualité de léconomie chinoise
| Republika Burundi Republika y'u Burundi République du Burundi |
||||||
|---|---|---|---|---|---|---|
|
||||||
| Himna: "Burundi bwacu" |
||||||
 Polo?aj Burundija
|
||||||
| Glavni grad | Gitega |
|||||
| Slu?beni jezik | kirundi i francuski | |||||
| Dr?avno ure?enje | ||||||
? Predsjednik |
évariste Ndayishimiye | |||||
? Predsjednik vlade |
Nestor Ntahontuye | |||||
| Zakonodavstvo | ||||||
| Nezavisnost | Od Belgije 1. jula 1962. | |||||
| Povr?ina | ||||||
? Ukupno |
27.830 km2 (142.) | |||||
| 7,8 | ||||||
| Stanovni?tvo | ||||||
? Ukupno |
8,053,574 (99.) | |||||
? Gusto?a |
401,6/km2 | |||||
| Valuta | Burundijski franak (100 centima) | |||||
| Vremenska zona | UTC +2 | |||||
| Pozivni broj | 257 | |||||
| Internetska domena | .bi | |||||
Burundi (rundi: Uburundi; francuski: Burundi), slu?beno Republika Burundi (rundi: Republika y'Uburundi; francuski: République du Burundi) je kontinentalna dr?ava[1] koja se nalazi u velikoj rasjednoj dolini afri?kih velikih jezera u isto?noj Africi. Grani?i se sa Ruandom na sjeveru, Tanzanijom na istoku i jugoistoku, Demokratskom Republikom Kongo na zapadu i jezerom Tanganjika na jugozapadu. Na povr?ini od 27.834 km2 ?ivi pribli?no osam miliona stanovnika. Glavni grad je Gitega.[2]
Narodi Tva, Hutu i Tutsi su ?ivjeli na teritoriji Burundija najmanje 500 godina.[3] Sve do po?etka 20. stolje?a Burundi je bio nezavisna kraljevina, kada je Njema?ka kolonizirala ovaj region. Nakon Prvog svjetskog rata i poraza Njema?ke ova teritorija je ustupljena Belgiji. Belgijanci su vladali Burundijem i Ruandom kao europskom kolonijom poznatom kao Ruanda-Urundi. Uprkos uobi?ajenim zabludama, Burundi i Ruanda nikada nisu bili pod zajedni?kom upravom do vremena europske kolonizacije. Burundi je stekao nezavisnost 1962. godine[4] kada je stvorena monarhija, ali je niz atentata, dr?avnih udara i op?a klima regionalne nestabilnosti kulminirala uspostavom republi?ke i jednopartijske dr?ave 1966. godine. Etni?ko ?i??enje i genocid tokom dva gra?anska rata 1970.-ih i 1990.ih ostavili su nerazvijenu ekonomiju ?ime je postala jedna od najsiroma?nijih zemalja na svijetu. Godine 2015. do?lo je do velikih politi?kih sukoba jer se predsjednik Pierre Nkurunziza odlu?io kandidirati za tre?i mandat; poku?aj pu?a nije uspio pa su ?lanice me?unarodne zajednice najo?trije kritikovale parlamentarne i predsjedni?ke izbore.
Etimologija
[uredi | uredi izvor]Moderni Burundi dobio je ime po Kraljevini Burundi, koja je vladala regijom po?ev od 16. vijeka. Na kraju, svoje ime je mo?da dobila od naroda Ha u regiji, ?ije je porijeklo bilo poznato kao Buha.[5][6]
Historija
[uredi | uredi izvor]Prvi stanovnici bili su Pigmeji. Na njihov prostor naseljavali su se i potiskivali ih Bantu crnci. Bila je njema?ki dio po?etkom 1890. Nakon Prvog svjetskog rata bila je pod Belgijom. Poslije 1946. pod upravom UN-a. Zbog gra?anskih ratova podijelila se na Ruandu i Burundi.[7] Burundi je zauzeta od strane Njema?ke 1894. godine, a 1903. je postao njema?ka kolonija, zajedno sa Ruandom, kada je kralj potpisao ugovor kojim je ostao na vlasti. Tokom Prvog svjetskog rata, kontrola je pre?la na Belgiju. Postao je dio mandata Belgijske Lige naroda Ruanda-Urundi 1923. godine, a kasnije i Teritorija pod starateljstvom Ujedinjenih naroda pod belgijskom administrativnom vla??u nakon Drugog svjetskog rata.[7] Dr?ava je nezavisna od 1964. godine.
Vlada
[uredi | uredi izvor]Politi?ki sistem Burundija je sistem predsjedni?ke demokratske republike zasnovane na vi?estrana?koj dr?avi. Predsjednik Burundija je ?ef dr?ave i ?ef vlade. Zakonodavna vlast Burundija je dvodomna skup?tina, koju ?ine Prijelazna nacionalna skup?tina i Prijelazni senat. Poslanici Narodne skup?tine biraju se narodnim glasanjem i imaju mandat od pet godina. Prijelazni Senat ima 51 ?lana, a tri mjesta su rezervisana za biv?e predsjednike. Zbog odredbi u ustavu Burundija, 30% ?lanova Senata moraju biti ?ene. ?lanove Senata biraju izborni kolegiji, koji se sastoje od ?lanova iz svake od provincija i op?tina Burundija.[7]
Politi?ke podjele
[uredi | uredi izvor]Politi?ki sistem suverene dr?ave Burundi je predsjedni?ka demokratska republika zasnovana na vi?estrana?koj dr?avi. Predsjednik Burundija je ?ef dr?ave i ?ef vlade. Vo?a dr?avnog udara Pierre Buyoya uspostavio je 13. marta 1992. godine novi ustav koji je omogu?io vi?estrana?ki politi?ki proces i odra?avao vi?estrana?ku konkurenciju. ?est godina kasnije, 6. juna 1998. godine, izmijenjen je ustav ?ime je pove?an broj mjesta u Narodnoj skup?tini i uvedena dva potpredsjednika. Tokom oktobra 2016. godine Burundi je obavijestio UN o svojoj namjeri da se povu?e iz Me?unarodnog krivi?nog suda.[7]
Geografija
[uredi | uredi izvor]Smje?ten je u srednjoj Africi. Zemlja je sva planinska, s nadmorskom visinom uglavnom od 1500 do 2000 m. Grani?i s Tanzanijom, Ruandom i Demokratskom Republikom Kongo. Klima je vla?na, ali zbog nadmorske visine opada do umjerene. Formirana su tri prirodna podru?ja: Dolina Rift zvana Imbo, du? zapadne granice; isto?na zona, poznata kao Kumoso; i centralni planinski region. Dolina Rifta je uska ravnica koja te?e du? rijeke Rusizi i obala jezera Tanganyika, zavr?avaju?i u podno?ju na zapadnoj razdjelnici Zair-Nil. ?itava Rift le?i ispod 3.500 stopa u nadmorskoj visini. Komoso formiraju centralne i isto?ne visoravni, sa prosje?nom nadmorskom visinom od 6.000 stopa, i savanama du? isto?ne granice, gdje je prosje?na nadmorska visina 3.400 stopa. Centralni planinski region formiran je od niza grebena koji se prote?u od sjevera ka jugu koji su generalno ?iroki manje od 16 kilometara i visoki 8.000 stopa. Isto?na padina ovog lanca u ju?nom centralnom Burundiju daje izvori?te rijeke Ruande, jednog od izvora Nila.[8]
Privreda
[uredi | uredi izvor]Burundi je nerazvijena dr?ava. Najvi?e radne snage zaposleno je u poljoprivredi. Glavne poljoprivredne kulture su kafa, pamuk, banane, kikiriki, uljevita palma, manioka, slatki krompir, kukuruz. Vade se rude kalaja i nikla. Postoje sljede?e industrijske grane: prehrambena, tekstilna, farmaceutska.
Demografija
[uredi | uredi izvor]Od nezavisnosti, do?lo je do enormnih promjena u demografiji zemlje zbog masakra i stotina hiljada Burun?ana koji su bje?ali iz zemlje u susjednu Tanzaniju i Kongo. Naprimjer, procjenjuje se da je vojska pod kontrolom Tutsija ubila oko 200.000 Hutua izme?u aprila i septembra 1972. U oktobru 1993. do?lo je do dr?avnog udara predvo?enog Tutsijem, a nakon toga je preko 800.000 ljudi pobjeglo iz Burundija.
Stanovni?tvo
[uredi | uredi izvor]Populacija: 5.537.387 (procjena u julu 1998.)
Starosna struktura: 0-14 godina: 47% (mu?karci 1.313.112; ?ene 1.309.600) 15-64 godine: 50% (mu?karci 1.331.336; ?ene 1.417.228) 65 godina i vi?e: 3% (69.718 mu?karaca; 96.393 ?ena) (procjena iz jula 1998.)
Stopa rasta stanovni?tva: 3,51% (procjena iz 1998.) Natalitet: 41,61 ro?enih/1000 stanovnika (procjena iz 1998.) Stopa smrtnosti: 17,38 umrlih/1000 stanovnika (procjena iz 1998.)
Neto stopa migracije: 10,84 migranata/1000 stanovnika (procjena iz 1998.)
omjer spolova: pri ro?enju: 1.03 mu?ko/?ensko ispod 15 godina: 1 mu?karac/?ena 15-64 godina: 0,93 mu?karaca/?ena 65 godina i vi?e: 0,72 mu?karaca/?ena (procjena iz 1998.)
Stopa smrtnosti novoro?en?adi: 101,19 umrlih/1000 ?ivoro?enih (procjena iz 1998.)
O?ekivano trajanje ?ivota pri ro?enju: ukupno stanovni?tvo: 45,56 godina[9]
Religija
[uredi | uredi izvor]Ve?ina stanovnika Burundija su kr??ani, najvi?e katolici.
Reference
[uredi | uredi izvor]- ^ "Burundi | History, Geography, & Culture | Britannica". www.britannica.com (jezik: engleski). 29. 6. 2023. Pristupljeno 2. 7. 2023.
- ^ "Gitega | Burundi | Britannica". www.britannica.com (jezik: engleski). Pristupljeno 2. 7. 2023.
- ^ "Ethnicity_and_Power_in_Burundi_and_Rwanda_Different_Paths_to_Mass_Violence".
- ^ "Technical Difficulties". 2009-2017.state.gov. Pristupljeno 2. 7. 2023.
- ^ "Burundi - History". Encyclopedia Britannica (jezik: engleski). Pristupljeno 26. 6. 2021.
- ^ "Kingdom of Burundi - Discover your Country's Long History". thehistorytalk. Arhivirano s originala, 17. 4. 2016. Pristupljeno 26. 6. 2021.
- ^ a b c d "Burundi - New World Encyclopedia". www.newworldencyclopedia.org. Pristupljeno 27. 2. 2025.
- ^ "East Africa Living Encyclopedia". www.africa.upenn.edu. Pristupljeno 27. 2. 2025.
- ^ "East Africa Living Encyclopedia". www.africa.upenn.edu. Pristupljeno 27. 2. 2025.
Vanjski linkovi
[uredi | uredi izvor]
- Slu?beni sajt Vlade Burundija (fr)
- Slu?beni sajt Ministarstva pravde Burundija (fr)
- Burundi na CIA World Factbook
- Burundi na BBC News
- Burundi na "International Futures"
.svg)